WAŻNE ZMIANY DLA POMDMIOTÓW LECZNICZYCH I DLA PACJENTÓW

W ostatnim czasie zmieniona została Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zmiany weszły w życie na początku września tego roku.

Do najważniejszych zmian należy zaliczyć likwidację Wojewódzkich Komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych oraz utworzenie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

Zmianie uległa także definicja „Zdarzenia Medycznego”.  Wedle obecnie obowiązującej Ustawy zdarzenie medyczne to  zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia zdrowotnego:

1.  zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
2. uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta, albo
3. śmierć pacjenta

– którego z wysokim prawdopodobieństwem można było uniknąć w przypadku udzielenia świadczenia zdrowotnego zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo zastosowania innej dostępnej metody diagnostycznej lub leczniczej, chyba że doszło do dających się przewidzieć normalnych następstw zastosowania metody, na którą pacjent wyraził świadomą zgodę.

W nowej terminologii pojawił  się więc element „wysokiego prawdopodobieństwa” – interpretacja tego zapisu prowadzi do wniosku,  że udowodnienie pewnych okoliczności nie jest już konieczne – wystarczy ich uprawdopodobnienie (choć prawdopodobieństwo musi być wysokie).

Co z postępowaniami, które były wszczęte przed dniem wejścia w życie przed Wojewódzkimi Komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych?

Komisje mają zostać zlikwidowane z dniem 1 lipca 2024 roku, a kadencje, które powinny ulec zakończeniu w 2023 roku, zostają przedłużone do końca czerwca 2024 roku. Do tego czasu, wedle założeń, powinny się zakończyć postępowania, które zostały wszczęte wcześniej. Co więcej, jeżeli do zdarzenia doszło przed dniem wejścia w życie opisywanych zmian ustawy, wnioskodawca nadal może złożyć do Komisji wniosek o wydanie orzeczenia na „starych zasadach” – musi to jednak zrobić w ciągu    3 miesięcy od dnia wejścia w życie zmian Ustawy (a więc do pierwszych dni grudnia).  Gdyby się jednak okazało, że jakieś postępowanie nie zostanie zakończone do dnia 30 czerwca 2024 r., po tej dacie, przejmie je  do prowadzenia Rzecznik Praw Pacjenta.

Jak wygląda dochodzenie roszczeń na podstawie Ustawy po zmianach?

Pacjent, a w przypadku jego śmierci osoba najbliższa określona w treści przepisu składa do Rzecznika Praw Pacjenta  wniosek o przyznanie świadczenia kompensacyjnego.

Wysokość świadczenia kompensacyjnego z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego wnioskodawcy wynosi w przypadku:

1)  zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2000 zł do 200 000 zł;

2) uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2000 zł do 200 000 zł;

3) śmierci pacjenta – od 20 000 zł do 100 000 zł

Wysokość ta ma podlegać corocznej waloryzacji.

Przy ustalaniu wysokości świadczenia będzie branych pod uwagę kilka czynników. Poza tym, wedle Ustawy, „Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Rzecznika, określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania wysokości świadczenia kompensacyjnego z tytułu zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta, kierując się koniecznością przejrzystości w ustalaniu wysokości świadczenia kompensacyjnego oraz zapewnienia ochrony interesów wnioskodawców.”

Termin:  Wniosek może być złożony w terminie roku od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o zakażeniu biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta, jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie.

Opłata: opłata jest stała i wynosi 300 zł (przy czym ona również ma podlegać waloryzacji).

Co istotne, postępowanie to nie może być prowadzone równolegle z innym postępowaniem dotyczącym tego samego zdarzenia. Przepis mówi, że „Postępowania w sprawie świadczenia kompensacyjnego,  nie wszczyna się, a wszczęte umarza, w przypadku gdy w związku z tym zdarzeniem medycznym:

1) prawomocnie osądzono sprawę o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;

2)  toczy się postępowanie cywilne w sprawie o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;

3)  wnioskodawca uzyskał odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;

4)  sąd orzekł na rzecz wnioskodawcy obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązkę.”

Wskutek wszczęcia postępowania przed Rzecznikiem,  bieg przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wynikłej ze zdarzenia medycznego, którego dotyczy wniosek, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.

Przy Rzeczniku działa Zespół do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, do zadań którego należy wydawanie w toku postępowania opinii w przedmiocie wystąpienia zdarzenia medycznego i jego skutków

Decyzja: Rzecznik, po uzyskaniu opinii Zespołu, wydaje decyzję administracyjną w sprawie przyznania świadczenia kompensacyjnego i ustalenia jego wysokości albo odmowy przyznania świadczenia kompensacyjnego.

Wedle założeń decyzje mają być wydawane stosunkowo szybko – co do zasady  w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania kompletnego i prawidłowo opłaconego wniosku.

Po wydaniu decyzji przyznającej świadczenie, wnioskodawca będzie miał 30 dni na podjęcie decyzji co do przyjęcia świadczenia bądź rezygnacji ze świadczenia.

Przyjęcie świadczenia kompensacyjnego jest równoznaczne ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę wszelkich roszczeń o odszkodowanie, rentę oraz zadośćuczynienie pieniężne mogących wynikać ze zdarzenia medycznego w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku. W takim przypadku wnioskodawca nie będzie mógł dochodzić uzupełnienia przyznanej kwoty przed sądem.  Główną korzyścią jest zaś szybka wypłata środków – 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o przyjęciu świadczenia.

Złożenie oświadczenia o rezygnacji ze świadczenia kompensacyjnego lub niezłożenie żadnego z oświadczeń, jest równoznaczne ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę świadczenia kompensacyjnego. W takim przypadku, pacjent będzie mógł skierować sprawę na drogę postępowania sądowego.

Jeżeli Rzecznik wyda decyzje odmawiającą przyznania świadczenia, wnioskodawca może złożyć od tej decyzji odwołanie, które podlega opłacie 200 zł.  Przepis mówi o tym, że odwołanie może złożyć „wnioskodawca”, co prowadzi do wniosku, że uprawnienie w tym zakresie nie przysługuje podmiotowi leczniczemu!

Czym jest Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych?

Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych jest państwowym funduszem celowym tworzonym w celu wypłacania świadczeń kompensacyjnych w przypadku wystąpienia zdarzeń medycznych. Dysponentem Funduszu jest Rzecznik. Świadczenia kompensacyjne będą wypłacane właśnie z tego Funduszu.

Środki Funduszu będą pochodziły z kilku źródeł – między innymi z opłat wnoszonych przez wnioskodawców, ale też z odpisów, które ma przekazywać  corocznie NFZ  w wysokości  do 0,04% planowanych należnych przychodów z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne na ten rok z pewnymi dodatkowymi obostrzeniami.