Rozporządzenie GPSR – nowe obowiązki podmiotów gospodarczych od 13 grudnia 2024 roku

Rozporządzenie GPSR – nowe obowiązki podmiotów gospodarczych od 13 grudnia 2024 roku

13 grudnia 2024 roku wchodzi w życie ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 oraz uchylające dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG – potocznie nazywane „Rozporządzeniem GPSR”
GPSR ustanawia podstawowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa produktów konsumpcyjnych wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku. Nie ma przy tym znaczenia czy są to produkty nowe, używane, naprawione  czy odnowione. Celem, jaki przyświeca rozporządzeniu GPSR jest zwiększenie ochrony konsumentów.Istnieją pewnie wyłączenia – mianowicie, GPSR nie ma zastosowania do następujących kategorii produktów:
▪   produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych;
▪   żywności;
▪   pasz;
▪   żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony, a także do produktów z roślin i zwierząt bezpośrednio związanych z ich przyszłym rozmnażaniem;
▪   produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;
▪   produktów ochrony roślin;
▪   sprzętu wykorzystywanego przez konsumentów do przemieszczania się lub podróży, w przypadku gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę w ramach usługi transportowej świadczonej konsumentom i nie jest obsługiwany przez samych konsumentów;
▪   statków powietrznych, o których mowa w art. 2 ust. 3 lit. d) rozporządzenia (UE) 2018/1139;
▪   antyków. 

Rozporządzenia nakłada nowe obowiązki przede wszystkim na producentów, importerów i dystrybutorów produktów konsumpcyjnych.Podmioty gospodarcze mogą wprowadzać do obrotu lub udostępniać na rynku tylko produkty bezpieczne. 

Podczas oceny, czy produkt jest produktem bezpiecznym, uwzględnia się w szczególności następujące aspekty (tzw. ogólne wymagania bezpieczeństwa):
▪   właściwości produktu, w tym jego projekt, właściwości techniczne, skład, opakowanie, instrukcję montażu oraz, w stosownych przypadkach, instrukcję dotyczącą instalacji, używania i konserwacji;
▪   oddziaływanie na inne produkty, w przypadku gdy można racjonalnie przewidzieć, że będzie on używany wraz z innymi produktami, w tym wzajemne połączenie tych produktów;
▪   oddziaływanie, jakie inne produkty mogą mieć na produkt poddawany ocenie, w przypadku gdy można racjonalnie przewidzieć, że inne produkty będą używane wraz z tym produktem, w tym oddziaływanie przedmiotów niezintegrowanych, które mają determinować, zmieniać lub uzupełniać sposób działania produktu poddawanego ocenie, co musi zostać uwzględnione przy ocenie bezpieczeństwa produktu poddawanego ocenie; 23.5.2023 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 135/21
▪   sposób prezentacji produktu, oznakowania na produkcie, w tym oznakowania informujące, czy produkt jest odpowiedni dla dzieci w określonym wieku, ostrzeżenia i instrukcje jego bezpiecznego używania i utylizacji, a także inne wskazówki lub informacje na temat produktu;
▪   kategorie konsumentów używających produktu, w szczególności poprzez ocenę ryzyka dla konsumentów podatnych na zagrożenia, takich jak dzieci, osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami, a także wpływ różnic wynikających z płci na zdrowie i bezpieczeństwo;
▪   wygląd produktu, jeżeli mógłby on skłonić konsumentów do używania produktu w sposób inny niż ten, dla którego został on zaprojektowany, a w szczególności w przypadku, gdy:
Ø  produkt, który nie jest żywnością, przypomina ją, i można by go z nią pomylić ze względu na kształt, zapach, kolor, wygląd, opakowanie, oznakowanie, objętość, wielkość lub inne właściwości, w związku z czym istnieje możliwość wzięcia go do ust, ssania lub połknięcia przez konsumentów, zwłaszcza przez dzieci;
Ø  produkt, choć nie został zaprojektowany ani nie jest przeznaczony do użytku przez dzieci, mógłby być używany przez dzieci lub przypomina przedmiot powszechnie uznawany za atrakcyjny dla dzieci lub przeznaczony do użytku przez dzieci ze względu na sposób jego zaprojektowania, opakowanie lub właściwości;
▪   gdy wymaga tego charakter produktu – odpowiednie właściwości cyberbezpieczeństwa niezbędne do ochrony produktu przed wpływami zewnętrznymi, w tym działających w złej wierze osób trzecich, w przypadku gdy taki wpływ mógłby oddziaływać na bezpieczeństwo produktu, w tym możliwość utraty połączenia; h) gdy wymaga tego charakter produktu – ewoluujące, uczące się i predykcyjne funkcje produktu.

Obowiązki producentów

Kto jest „Producentem” w rozumieniu GPSR?

Wedle art. 3 p. 8 GPSR, pojęcie „PRODUCENT” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która wytwarza produkt lub która zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu i sprzedaje ten produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym.
Pamiętać jednak należy, że przepisy regulujące obowiązki producentów mogą być też stosowane do innych podmiotów, które producentem nie są, ale spełniają kryteria określone w art. 13 GPSR, a mianowicie:
▪   osoba fizyczna lub prawna, gdy  wprowadza produkt do obrotu pod nazwiskiem lub nazwą lub znakiem towarowym danej osoby fizycznej lub prawnej.
▪   osoba fizyczna lub prawna inna niż producent, która wprowadza w produkcie istotną modyfikację, w odniesieniu do części produktu, której dotyczy modyfikacja, lub w odniesieniu do całego produktu, jeżeli istotna modyfikacja ma wpływ na jego bezpieczeństwo.

Jakie są najważniejsze obowiązki Producentów?

Producenci mają obowiązek zapewnić, aby produkty, które chcą wprowadzić do obrotu zostały zaprojektowane i wytworzone zgodnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa określonymi w rozporządzeniu.
Przed wprowadzeniem swoich produktów do obrotu, producenci przeprowadzają wewnętrzną analizę ryzyka oraz sporządzają dokumentację techniczną zawierającą co najmniej ogólny opis produktu i jego zasadnicze właściwości istotne dla oceny jego bezpieczeństwa.
Obowiązkiem producentów jest też zapewnienie aktualności dokumentacji technicznej, o której mowa oraz przechowywanie tej dokumentację do dyspozycji organów nadzoru rynku przez dziesięć lat po wprowadzeniu produktu do obrotu. Dokumentacja ta podlega udostępnieniu na  żądanie organów nadzoru.
Kolejnym obowiązkiem Producentów jest  wprowadzenie procedur mających na celu zapewnienie zgodności produktów produkowanych seryjnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa.
Produkty muszą być opatrzone numerem typu, partii lub serii lub posiadać inny widoczny i czytelny dla konsumenta element umożliwiający ich identyfikację, lub w przypadku gdy wielkość lub charakter produktu to uniemożliwiają – wymagane informacje mają być umieszczone na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu.
Na produkcie (a jeżeli umieszczenie na produkcie nie jest możliwe na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu) muszą się znaleźć takie informacje identyfikujące producenta jak: imię i nazwisko lub nazwa, zarejestrowana nazwa handlowa lub zarejestrowany znak towarowy, adres pocztowy i elektroniczny oraz adres pocztowy lub elektroniczny pojedynczego punktu kontaktowego, pod którym można się z nimi skontaktować, jeżeli różni się on od adresu producenta.
Producenci zapewniają dołączenie do swojego produktu jasnych instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym przez konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym dany produkt jest udostępniany. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy produkt może być używany bezpiecznie i w sposób zamierzony przez producenta bez takich instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa.

Jak powinien postąpić producent, gdy podejrzewa, że wprowadzony przez niego do obrotu produkt może być niebezpieczny?

W takim przypadku Producent zobowiązany jest natychmiast:
▪   podjąć środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia do zgodności produktu z wymaganiami, w tym do jego wycofania z obrotu lub odzyskania, w zależności od przypadku;
▪   poinformować o tym konsumentów;
▪   poinformować o tym za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku.

Dodatkowo, Producenci podają do wiadomości publicznej kanały komunikacji – takie jak numer telefonu, adres poczty elektronicznej lub wyodrębniona część ich strony internetowej, z uwzględnieniem potrzeb w zakresie dostępności osób z niepełnosprawnościami – umożliwiające konsumentom składanie skarg oraz informowanie producentów o wypadkach lub problemach związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli z danym produktem. Producenci badają otrzymane skargi i informacje dotyczące wypadków oraz prowadzą wewnętrzny rejestr tych skarg, a także rejestr przypadków odzyskania produktu i środków naprawczych podjętych w celu zapewnienia zgodności produktu. 

Obowiązki importerów

Kto jest „importerem” w rozumieniu GPSR?

Wedle art. 3 p. 10 GPSR, pojęcie „IMPORTER” oznacza  każdą osobę fizyczną lub prawną, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii i wprowadza do obrotu w Unii produkt pochodzący z państwa trzeciego.

Jakie są najważniejsze obowiązki importerów?

Przed wprowadzeniem produktu do obrotu importerzy zapewniają, aby produkt był zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa, a także, aby producent spełnił wymagania dotyczące obowiązku prowadzenia analizy ryzyka i sporządzania dokumentacji technicznej, oznaczył produkty w wymagany rozporządzeniem sposób oraz wskazał swoje dane identyfikujące.
Podobnie, jak producenci, importerzy mają obowiązek podać swoje imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, swój adres pocztowy i elektroniczny oraz adres pocztowy lub elektroniczny pojedynczego punktu kontaktowego, pod którym można się z nimi skontaktować, jeżeli różni się od adresu importera. Informacje te umieszcza się na produkcie, a w przypadku gdy nie jest to możliwe – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu. Pamiętać trzeba, aby dodatkowe etykiety nie utrudniały odczytania informacji wymaganych na mocy prawa Unii umieszczonych na etykiecie przez producenta.
Importerzy zapewniają, aby do importowanego przez nich produktu były dołączone jasne instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym produkt jest udostępniany na rynku, z wyjątkiem sytuacji, w których produkt może być używany bezpiecznie i w sposób zamierzony przez producenta bez takich instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa.
Importerzy zapewniają, aby w czasie, gdy ponoszą odpowiedzialność za produkt, warunki jego przechowywania i transportu nie zagrażały zgodności produktu z ogólnym wymaganiem dotyczącym bezpieczeństwa.Importerzy przechowują kopię dokumentacji technicznej, sporządzonej przez producenta, do dyspozycji organów nadzoru rynku przez okres 10 lat po wprowadzeniu produktu do obrotu. Dokumenty te podlegają  udostępnieniu organom nadzoru na żądanie.

Jak powinien postąpić importer, gdy podejrzewa, że wprowadzony przez niego na rynku produkt może być niebezpieczny?

W takim przypadku Producent zobowiązany jest natychmiast:
▪   poinformować o tym producenta;
▪   podjąć środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia do zgodności produktu z wymaganiami, w tym do jego wycofania z obrotu lub odzyskania, w zależności od przypadku;
▪   poinformować o tym konsumentów;
▪   poinformować o tym za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku.

Dodatkowo, w takim przypadku Importerzy weryfikują, czy kanały komunikacji podane do wiadomości przez producenta są publicznie dostępne dla konsumentów, umożliwiając im składanie skarg i zgłaszanie wszelkich wypadków lub problemów związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli w odniesieniu do produktu.Jeżeli takie kanały nie są dostępne, muszą je zapewnić importerzy, uwzględniając potrzeby w zakresie dostępności osób z niepełnosprawnościami.Importerzy analizują złożone skargi i otrzymane informacje na temat wypadków związanych z bezpieczeństwem produktów, które udostępnili na rynku oraz wprowadzają te skargi, a także przypadki odzyskania produktu oraz środki naprawcze podjęte w celu zapewnienia zgodności produktu, do rejestru prowadzonego przez producenta lub do swojego własnego rejestru wewnętrznego.

Obowiązki dystrybutorów

Kto jest „dystrybutor” w rozumieniu GPSR?

Wedle art. 3 p. 11 GPSR, pojęcie „DYSTRYBUTOR” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw, niebędącą producentem ani importerem, która udostępnia produkt na rynku.

Jakie są najważniejsze obowiązki dystrybutorów?

Przed wprowadzeniem produktu do obrotu dystrybutorzy weryfikują:
▪   czy producent spełnia wymagania dotyczące obowiązku opatrzenia produktów wymaganymi  rozporządzeniem informacjami, wskazania swoich danych identyfikujących oraz dołączenia do produktu jasnych instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa;
▪   czy importer  wskazał na produkcie, jego opakowaniu lub na dołączonych dokumentach dane go identyfikujące oraz czy dołączył do produktu jasne instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa w języku kraju, w którym wprowadził produkt na rynek.

Jednocześnie, obowiązkiem dystrybutora jest, aby w czasie, gdy ponoszą odpowiedzialność za produkt, warunki jego przechowywania i transportu nie zagrażały zgodności produktu z ogólnym wymaganiem dotyczącym bezpieczeństwa.

Jak powinien postąpić dystrybutor, gdy podejrzewa, że udostępniony przez niego na rynku produkt może być niebezpieczny?

W takim przypadku Dystrybutor  zobowiązany jest natychmiast:
▪   poinformować o tym producenta i importera;
▪   zapewnić, aby podjęto środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia do zgodności produktu z wymaganiami, w tym do jego wycofania z obrotu lub odzyskania, w zależności od przypadku;
▪   zapewnia, aby odpowiednie organy nadzoru zostały o tym poinformowane za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway.

Obowiązki podmiotów gospodarczych w przypadku sprzedaży na odległość

W przypadku gdy podmioty gospodarcze udostępniają produkty na rynku w internecie lub w inny sposób na odległość, oferta tych produktów musi zawierać w sposób jasny i widoczny co najmniej następujące informacje:
▪   imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy producenta oraz adres pocztowy i elektroniczny, pod którym można się z nim skontaktować;
▪   w przypadku gdy producent nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii – imię i nazwisko lub nazwę, adres pocztowy i elektroniczny osoby odpowiedzialnej w rozumieniu art. 16 ust. 1 niniejszego rozporządzenia lub art. 4 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1020;
▪   informacje umożliwiające identyfikację produktu, w tym jego obraz, rodzaj, a także inne identyfikatory produktu;
▪   wszelkie ostrzeżenia lub informacje na temat bezpieczeństwa, które powinny być umieszczone na lub opakowaniu, lub zawarte w dołączonym dokumencie towarzyszącym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub mającym zastosowanie unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym, w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym produkt jest udostępniany na rynku. 

Obowiązek ten dotyczy wszystkich podmiotów gospodarczych, a więc producenta, upoważnionego przedstawiciela, importera, dystrybutora, dostawcy usług realizacji zamówień lub każdej innej osoby fizycznej lub prawnej podlegającej obowiązkom związanym z wytwarzaniem produktów lub udostępnianiem ich na rynku zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.